İş kazası meydana geldiğinde yapılması gerekenler şunlardır:
- Kolluk kuvvetlerine ve sağlık ekiplerine acil bildirimde bulunulmalıdır.
- Kaza bölgesi değiştirilmemelidir; kazanın anlık durumu fotoğraflanmalıdır.
- Olayın resmi bir tutanakla kayda geçirilmesi gerekmektedir.
- Kazaya şahit olanların ve olayın tanıklarının ifadeleri alınmalıdır.
- İşveren veya yetkilisi (örneğin dekan, müdür, daire başkanı) tarafından kazadan itibaren 3 iş günü içinde SGK'ya bildirim yapılmalıdır.
- Koordinatörlüğe, SGK'ya yapılan bildirim ve diğer belgelerle birlikte (görgü tanıkları ifadeleri, fotoğraflar, video kayıtları, iş kazası tutanağı, olay yeri krokisi ve "İş Kazası Kök Neden Analizi Formu") dosya halinde iletilmelidir.
İş Kazasından Sayılan Durumlar
- İş kazası olarak kabul edilen hâller, şu durumları içerir:
- Çalışan işyerinde olduğu sırada,
- Bağımsız çalışanların işveren adına yaptığı işler nedeniyle,
- İşveren tarafından başka bir yere görevlendirilen çalışanın başına gelen kazalar,
- Çocuğunu emziren kadın sigortalının emzirme izni sırasında gerçekleşen kazalar,
- İşverence sağlanan taşıtla işyerine giderken meydana gelen kazalar.
- Örneğin, bir ustanın işveren tarafından başka bir iş yerine gönderilirken trafik kazasına uğraması iş kazası olarak sayılır.
İşverenin Yükümlülükleri
- İş kazası sonrasında işverenin yerine getirmesi gereken yükümlülükler şunlardır:
- İş kazasının geçici iş görmezlik, daimi iş görmezlik veya ölümle sonuçlanması durumunda maddi yardım yapılmalıdır.
- İlaç ve tedavi masrafları,
- Protez masrafları,
- Çalışılmayan süre için ücret ödemeleri,
- Cenaze masrafları,
- Eş ve çocuklar için maaş bağlanması,
- Tazminatlar.
Kazanın Bildirilmesi ve Raporlanması
- İş kazası meydana geldiğinde, işveren kazayı derhal kolluk kuvvetlerine bildirmelidir.
- Aynı zamanda kazadan sonraki üç iş günü içinde SGK'ya bildirim yapılması gereklidir.
- Kaza raporları hazırlanarak, kazaya ilişkin tüm bilgilerin kayda geçmesi sağlanmalıdır. Bu raporlar, kazaların tekrarını engellemek ve alınması gereken önlemleri belirlemek için kullanılır.
Çalışanların Hakları Nelerdir?
İş kazası geçiren çalışanların hakları, Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'na göre şu şekildedir:
- Geçici iş görmezlik ödeneği,
- Daimi iş görmezlik geliri,
- Ölüm durumu söz konusu olduğunda hak sahiplerine gelir bağlanması,
- Cenaze ödeneği,
- Sigortalı kadın için doğum ve emzirme ödeneği,
- Hastalık ve analık sigortası kapsamında iş göremezlik ödeneği.
Tüm bu işlemler, iş kazası sonrası çalışanın sosyal güvenlik haklarının korunması için gereklidir.
İş kazaları sonucunda zarar gören kişiler, işveren aleyhine maddi ve manevi tazminat davaları açabilirler. Bu davalar, Borçlar Kanunu'nun ilgili maddelerine dayanarak yapılır.
- Maddi Tazminat Davası
İş kazası ya da meslek hastalığı nedeniyle uğranan bedensel ve manevi zararın tazmini, iş kanunundaki eksiklikleri gidermek amacıyla Borçlar Kanunu'nun 46. maddesiyle düzenlenmiştir. Maddi tazminat, iki ana kategoriden oluşur:
a-İş Göremezlik Tazminatı
Borçlar Kanunu'nun 46. maddesi, bedensel zarar gören kişinin, çalışamayacak duruma gelmesi ve bu durumun gelecekte ekonomik kayıplara yol açacak şekilde devam etmesi halinde zararlarını tazmin edebileceğini belirtmektedir. Bu tazminat, iş kazası nedeniyle iş gücü kaybı yaşayan işçinin, çalışmadığı süre boyunca uğrayacağı ücret kayıpları ve tedavi masrafları gibi giderleri işverenden talep etmesini sağlar. Ancak, Sosyal Sigortalar Kurumu (SSK) tarafından karşılanmayan masraflar dışında, çift ödeme yapılmamalıdır. İşçinin kusuru söz konusuysa, tazminat miktarında bir azalma yapılabilir.
b-Destekten Yoksun Kalma Tazminatı
İş kazası ya da meslek hastalığı sonucu ölen bir işçinin yakınları, onun sağlığında alacağı desteği kaybettikleri için destekten yoksun kalma tazminatı talep edebilirler. Borçlar Kanunu'na göre, bir kişinin ölümünden sonra, ölüm hemen gerçekleşmemişse, tedavi masrafları ve çalışamama nedeniyle yaşanan zarar da tazmin edilebilir. Destekten yoksun kalma tazminatını talep edebilecek kişiler, sadece mirasçılar değil, aynı zamanda işçinin nafakasından yararlanan diğer yakınları da olabilir. Bu tazminat, işçinin hayattayken kazanacağı gelirden, destek almaya muhtaç olan kişilere yapılacak ödemeyi ifade eder.
2-Manevi Tazminat Davası
İş kazası ya da meslek hastalığı sonucu bir işçinin ölümünden dolayı ailesi, yaşadıkları manevi kayıpları telafi etmek için manevi tazminat davası açma hakkına sahiptir. Bu tazminat, ölen kişinin ailesinin yaşadığı acı, keder ve üzüntüyü hafifletmek amacıyla hakimin takdirine bağlı olarak verilir. Hesaplamasında karmaşık matematiksel bir işlem gerekmez. Borçlar Kanunu'nun 47. maddesi, ölen kişinin ailesine, manevi tazminat talep etme hakkı verir. Ancak işçinin ailesi, iş kazası sonucunda hayatını kaybetmeden önce bu talebi yapamaz; yalnızca işçi sağken dava açmış ve sonra ölmüşse, dava aile tarafından devam ettirilebilir.
Yaralanmalarda davayı açma hakkı yalnızca kaza geçiren kişiye aittir. Ancak ölüm durumunda, iş kazası nedeniyle hayatını kaybeden kişinin ailesi tazminat davası açma hakkına sahiptir. Zaman aşımı süresi ise on yıldır.